✨HBR OnPoint - Quản Lý Rủi Ro: On Managing Risk

Rủi ro từ lâu đã là một yếu tố quan trọng mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng phải xem xét và đề phòng. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ kiến thức và nguồn lực để đưa ra những chiến lược cụ thể phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của mình.

Rủi ro có thể mang nhiều dạng thức khác nhau, có thể đơn giản như một nhân viên bị ốm, một tai nạn nhỏ trong quá trình lao động, hay đến những sự kiện bất ngờ như khủng hoảng kinh tế, hoặc gần đây nhất là cơn khủng hoảng mang tên Covid-19. Tất cả đều có thể khiến cho bất cứ doanh nghiệp nào, dù là đã lớn mạnh hay chỉ mới thành lập, bị ảnh hưởng và lao đao.

Dù bạn là doanh nghiệp khởi nghiệp mới chập chững những bước đi đầu tiên, hay là một doanh nghiệp đã có vị thế trên thị trường, thì quản lý rủi ro vẫn luôn là một đề tài cần được quan tâm sâu sắc.Tổng hợp và chắt lọc từ hàng trăm bài viết, nghiên cứu của nhiều chuyên gia về quản lý rủi ro doanh nghiệp, tạp chíHarvard Business Reviewđã chọn ra những bài quan trọng nhất để giúp công ty của bạn đưa ra quyết định thông minh và phát triển mạnh mẽ, ngay cả khi tương lai không rõ ràng.

Trích đoạn:

Nói về việc quản lý các yếu tố không thể kiểm soát:

“Hầu hết các sự kiện rủi ro ngoại sinh đều đòi hỏi một phương pháp phân tích khác vì xác suất chúng xảy ra rất thấp hoặc do các nhà quản lý khó phác họa được chúng trong quá trình lập chiến lược thông thường của họ. Chúng tôi đã xác định một số nguồn rủi ro ngoại sinh như sau:

• Thiên tai và các thảm họa về kinh tế có tác động tức thời. Nhìn chung, những rủi ro này là có thể dự đoán, dù khó đoán được thời điểm chúng xảy ra (một trận động đất lớn sẽ xảy ra ở California vào một ngày nào đó, nhưng không có thông tin về địa điểm và thời gian chính xác). Người ta chỉ có thể dự đoán được chúng nhờ các tín hiệu khá yếu ớt. Chẳng hạn, những thảm họa tự nhiên như vụ núi lửa ở Iceland phun trào vào năm 2010 đã khiến các đường bay qua châu Âu phải đóng cửa trong một tuần, hay những thảm họa kinh tế như vụ vỡ bong bóng giá tài sản lớn. Khi những rủi ro này xảy ra, tác động của chúng thường rất nghiêm trọng và tức thời, như chúng ta đã thấy sự phá hủy do trận động đất và sóng thần ở Nhật Bản năm 2011.

• Những thay đổi về địa chính trị và môi trường với tác động lâu dài. Đây là những biến động chính trị như thay đổi chính sách quan trọng, đảo chính, cách mạng và chiến tranh; những thay đổi lâu dài về môi trường như hiện tượng nóng lên toàn cầu; và sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng như nước ngọt.

• Những rủi ro cạnh tranh có tác động trung hạn. Bao gồm sự xuất hiện của các công nghệ đột phá (như mạng Internet, điện thoại thông minh, mã vạch) và những thay đổi chiến lược triệt để của các công ty trong ngành (chẳng hạn như việc Amazon tham gia lĩnh vực bán lẻ sách và Apple tham gia lĩnh vực điện thoại di động và điện tử tiêu dùng).”

Nói về việc tích hợp rủi ro vào mô hình kinh doanh:

“Quá trình đổi mới đã chứng minh rằng khá nhiều công ty kiếm được tiền nhờ chấp nhận rủi ro nhiều hơn – thường bằng cách thay đổi các điều khoản trong hợp đồng với nhà cung cấp hoặc khách hàng. Hơn 30 năm trước, Rolls-Royce, một nhà sản xuất động cơ máy bay, đã nhận diện được một khó khăn lớn của khách hàng trong lĩnh vực này: Bảo dưỡng động cơ máy bay tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các hãng hàng không. Sự cố động cơ có thể khiến máy bay phải dừng bay trong nhiều tuần trong khi hãng hàng không vẫn phải chịu các chi phí về thời gian và vật liệu sửa chữa. Các hãng hàng không, đặc biệt là các hãng nhỏ, không phải lúc nào cũng có đủ nguồn lực cho những sự cố như vậy.

Vì vậy, vào những năm 1970, Rolls-Royce bắt đầu cung cấp cho các hãng hàng không một hợp đồng dịch vụ rất khác: “Sức bay theo giờ”. Các hãng hàng không trả cho Rolls-Royce theo số giờ bay của động cơ, không phải trả cho thời gian sửa chữa và vật liệu. Tất nhiên, phần lớn rủi ro giảm đi đối với hãng hàng không đều đã được phản ánh ở giá cả, nhưng việc chuyển rủi ro có ảnh hưởng sâu sắc hơn: Rolls-Royce có động lực cải tiến sản phẩm và quy trình bảo dưỡng của mình, vì vấn đề càng ít và việc sửa chữa càng nhanh thì công ty càng được trả nhiều tiền. Các hãng hàng không chưa thể tạo ra giá trị theo cách này, dù là tự mình hay thúc đẩy Rolls-Royce, vì vậy hợp đồng mới đã đem lại một động lực hoàn toàn mới trong việc tạo ra giá trị. Sự thay đổi này, thường được gọi là dịch vụ hóa, đã lan sang các ngành khác. Chẳng hạn như nhà sản xuất toa xe Bombardier của Đức thu phí bảo trì từ khách hàng theo dặm vận hành, và Caterpillar tính phí các công ty xây dựng theo lượng đất được chuyển đi.”