✨Chú âm phù hiệu

thumb|4 chữ cái đầu của chú âm (Bopomofo)|thế= Bút thuận của chú âm (đỏ→lục→lam) và [[bính âm tương ứng]]

Chú âm phù hiệu (; Chú âm phù hiệu: ) hay chú âm, cũng được gọi là Bopomofo ở phương Tây là một loại chữ viết dùng để ký hiệu cách phát âm các chữ Hán trong tiếng Quan Thoại. Bảng chữ cái chú âm gồm có 37 ký tự và 4 dấu thanh và có thể ký hiệu được toàn bộ các âm Quan Thoại của chữ Hán. Chú âm phù hiệu từng được phổ biến rộng rãi ở Trung Quốc đại lục bởi Chính phủ Bắc Dương vào những năm 1910 và được dùng song song với hệ thống phiên âm chữ Hán Wade-Giles. Sau đó hệ thống Wade-Giles được thay thế vào năm 1958 bằng hệ thống Bính âm Hán ngữ bởi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và tại Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế vào năm 1982. Mặc dù Đài Loan đã chính thức không sử dụng hệ thống Wade-Giles từ năm 2009, chú âm phù hiệu vẫn được sử dụng chính thức và rộng rãi tại đây trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục và đánh máy.

Chú âm phù hiệu có thể coi như là một bảng chữ cái tượng thanh do chính người Trung Quốc tạo ra để biểu âm cho tiếng Quan Thoại khi mà Hán tự là chữ tượng hình biểu ý. Do vậy nó có phần nào đó giống như kana của tiếng Nhật khi cùng là ký tự biểu âm và xuất phát từ Hán tự mà ra.

Tên gọi

Tên gọi chính thức cũ của hệ thống chú âm phù hiệu là Quốc âm tự mẫu (國音字母) và Chú âm tự mẫu (注音字母). Đến năm 1930 thì được đổi tên thành Chú âm phù hiệu như hiện nay và sớm được Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sử dụng trong việc giáo dục tiểu học.

Tên gọi Bopomofo ở phương Tây lấy từ âm đọc của 4 ký hiệu đầu tiên làㄅㄆㄇㄈ - bpmf.

Ký tự chú âm

Phụ âm

Nguyên âm

Thanh điệu

Ngoại lệ

Bán nguyên âm

Nguồn gốc ký tự

nhỏ|Chú âm phù hiệu ở định dạng Thông thường, Viết tay Thông thường & Chữ thảo Các ký tự chú âm phù hiệu được đơn giản hóa từ dạng chính thể của các chữ Hán cổ mà cách đọc hiện đại của chữ đó có chứa ký tự mà chữ đó đại diện.

Cách viết

Thứ tự nét

Chú âm phù hiệu được viết theo quy tắc bút thuận như là chữ Hán. Tuy nhiên chữ được viết bằng 3 nét thay vì 4 nét như chữ Nhật (). Chữ có thể viết thẳng (16x16px) hoặc ngang (16x16px). Theo truyền thống sẽ viết nét ngang khi dòng chữ dọc và nét sổ dọc khi trình bày dòng chữ ngang. Năm 2008, bộ giáo dục Đài Loan quyết định dạng cơ bản là dạng nằm ngang nhưng viết dọc cũng chấp nhận được. Dưới đây là thứ tự các nét của các ký tự chú âm phù hiệu. File:ㄅ-bw.png File:ㄆ-bw.png File:ㄇ-bw.png File:ㄈ-bw.png File:ㄉ-bw.png File:ㄊ-bw.png File:ㄋ-bw.png File:ㄌ-bw.png File:ㄍ-bw.png File:ㄎ-bw.png File:ㄏ-bw.png File:ㄐ-bw.png File:ㄑ-bw.png File:ㄒ-bw.png File:ㄓ-bw.png File:ㄔ-bw.png File:ㄕ-bw.png File:ㄖ-bw.png File:ㄗ-bw.png File:ㄘ-bw.png File:ㄙ-bw.png File:ㄚ-bw.png File:ㄛ-bw.png File:ㄜ-bw.png File:ㄝ-bw.png File:ㄞ-bw.png File:ㄟ-bw.png File:ㄠ-bw.png File:ㄡ-bw.png File:ㄢ-bw.png File:ㄣ-bw.png File:ㄤ-bw.png File:ㄥ-bw.png File:ㄦ-bw.png File:ㄧ-bw.png File:ㄨ-bw.png File:ㄩ-bw.png File:ㄭ-bw.png

Dấu thanh điệu

Dấu thanh điệu trong chú âm phù hiệu tương tự pinyin nhưng với chú âm phù hiệu, thanh số 1 có khi được lược bỏ và dấu chấm trên thể hiện cho thanh số 5. Trái lại trong pinyin, thanh số 5 thường được thể hiện bằng cách lược bỏ dấu thanh điệu.

Vị trí chú âm so với chữ Hán

Không giống như bính âm, Chú âm phù hiệu phù hợp với các ký tự tiếng Trung in theo chiều dọc.

Khi được sử dụng cùng với các ký tự tiếng Trung, chú âm phù hiệu thường được đặt ở bên phải của ký tự tiếng Trung theo chiều dọc trong cả bản in dọc và bản in ngang hoặc ở trên cùng của ký tự tiếng Trung trong bản in ngang như ví dụ dưới đây.

| style="padding:0 1.5em" |, |

| style="padding:0 1.5em" |hoặc |

|}

Nhi hóa

Âm tiết được er hóa thường được chú âm thêm ký tự . Dấu thanh điệu được chú âm cùng với chú âm của chính chữ Hán chứ không phải chú âm cho chữ (Ví dụ , ; ; ).